Keo ong là một loại nhựa mà ong tạo ra. Nó chứa hỗn hợp nước bọt của ong, sáp ong và các chất từ thực vật và cây cối. Keo ong có thể có một số lợi ích sức khỏe đối với con người, nhưng cần phải có nhiều nghiên cứu quy mô lớn hơn.
Ong sử dụng keo ong làm chất bịt kín khi làm tổ. Trong lịch sử, con người đã sử dụng nó trực tiếp hoặc như một dạng thực phẩm chức năng dùng để uống (oral supplement). Tuy nhiên, nó có thể không phù hợp với tất cả mọi người.
Bài viết này sẽ cho chúng ta biết keo ong là gì, keo ong có tác dụng gì, các nghiên cứu nói gì về lợi ích tiềm năng của nó và cách sử dụng nó.
1. Keo Ong là gì?
Keo ong là một chất dẻo như sáp mà ong tạo ra bằng cách trộn nước bọt của chúng với sáp ong, cùng với các hợp chất từ các loại thực vật và cây cối khác nhau. Ong sử dụng nó để bịt kín các kẽ hở trong tổ ong để ngăn chặn những kẻ xâm nhập. Keo ong cũng có đặc tính kháng khuẩn và có thể bảo vệ ong khỏi mầm bệnh.
Các chất tạo nên keo ong khá phức tạp. Các nhà khoa học đã xác định được hơn 300 hợp chất riêng biệt có nguồn gốc trong keo ong. Thành phần chính xác thường sẽ phụ thuộc vào vị trí của tổ ong.
Theo các nghiên cứu sơ bộ, keo ong thường bao gồm:
- Nhựa từ các loại cây và rau: 50%
- Sáp ong: 30%
- Phấn hoa: 5%
- Tinh dầu và dầu thơm: 10%
Keo ong cũng chứa polyphenol, chẳng hạn như flavonoid, là một loại chất chống oxy hóa.
2. Đặc tính dược liệu
Một đánh giá năm 2019 cho biết, mọi người đã sử dụng keo ong như một loại thuốc kể từ năm 300 trước Công Nguyên. Người Ai Cập cổ đại sử dụng keo ong để ướp xác, và một số bác sĩ đã sử dụng nó trong Thế chiến II để giúp chữa trị vết thương.
Đánh giá năm 2019 tương tự cho thấy rằng nó có thể có các thuộc tính sau:
- Kháng khuẩn
- Chống nấm
- Kháng virus
- Antiprotozoal – có nghĩa là nó hoạt động chống lại các bệnh do ký sinh trùng, chẳng hạn như bệnh giardia
- Chống viêm
- Chất chống oxy hóa
Một số chất có trong keo ong cũng có thể có đặc tính chống ung thư.
Tuy nhiên, mặc dù các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và trên động vật về các đặc tính của keo ong và các thành phần của nó đầy hứa hẹn, nhưng rất ít nghiên cứu chất lượng cao đã chứng minh được hiệu quả của nó như một phương pháp điều trị các tình trạng cụ thể ở người.
3. Tiềm năng sử dụng
Nghiên cứu hiện đại cho thấy keo ong có thể hữu ích cho:
- Những vết thương nhỏ, không phức tạp
- Vấn đề vệ sinh răng miệng
- Chống viêm nhiễm
- Chống các vết lở loét vì lạnh
Các phần sau đây sẽ giải thích một số nghiên cứu này chi tiết hơn.
Làm lành vết thương
Một đánh giá năm 2015 cho biết rằng keo ong có thể hỗ trợ chữa lành vết thương. Một nghiên cứu thí nghiệm trên chuột mắc bệnh tiểu đường cho thấy keo ong giúp da phát triển các tế bào mới để tự phục hồi.
Bởi vì những người mắc bệnh tiểu đường thường sẽ bị chậm lành vết thương, điều này cho thấy rằng keo ong có thể có lợi trong việc giúp da nhanh lành hơn. Vì keo ong cũng tiêu diệt một số loại vi khuẩn nên nó cũng có thể giúp ngăn ngừa nhiễm trùng.
Sức khỏe răng miệng
Theo một đánh giá tương tự năm 2015, keo ong cũng ngăn ngừa sự hình thành canxi photphat, là thành phần chính của mảng bám răng.
Keo ong và mật ong cũng có tính kháng khuẩn nên chúng có thể trở thành thành phần hữu ích trong các sản phẩm chăm sóc răng miệng.
Theo một nghiên cứu nhỏ trong đánh giá này, keo ong làm giảm đáng kể lượng vi khuẩn trong nước bọt của những người bị viêm nha chu.
Chống viêm
Các chất chống oxy hóa trong keo ong có thể có tác dụng để giảm viêm, chẳng hạn như tình trạng viêm nhiễm mà bệnh viêm khớp gây ra.
Các nghiên cứu trên động vật đã thử nghiệm keo ong như một chất chống viêm ở chuột và chuột bị viêm khớp. Trong cả hai nghiên cứu, keo ong ức chế sưng tấy và dường như có tác động đến quá trình phát triển của tình trạng viêm.
Các nhà khoa học tin rằng keo ong có thể điều chỉnh các chất gây viêm trong cơ thể, chẳng hạn như prostaglandin.
Bệnh mụn rộp (Herpes)
Một đánh giá có hệ thống trên tạp chí Complementary Therapies cho thấy rằng keo ong có thể hoạt động như một phương pháp điều trị thay thế cho mụn rộp sinh dục hoặc miệng.
Bệnh mụn rộp do virus herpes simplex (HSV) gây ra. HSV-1 thường gây ra mụn nước ở miệng, có thể dẫn đến mụn rộp. HSV-2 lây truyền qua đường tình dục và nó gây ra nhiễm trùng có thể gây ra mụn nước đau đớn trên bộ phận sinh dục.
Trong bài đánh giá, các nhà nghiên cứu đã phân tích một số thử nghiệm đối với mật ong và keo ong, so sánh tác dụng của chúng với tác dụng của acyclovir, một loại thuốc điều trị HSV phổ biến. Trong 4 trong số 6 thử nghiệm, keo ong hiệu quả hơn acyclovir để điều trị các tổn thương da do HSV – đặc biệt là mụn rộp.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã không đưa một số lượng lớn các thử nghiệm vào đánh giá này.
4. Các tác dụng khác chưa đủ thông tin chứng nhận
Mặc dù mọi người đã sử dụng keo ong cho nhiều tình trạng sức khỏe trong quá khứ, nhưng không có bằng chứng khoa học mạnh mẽ để hỗ trợ tất cả chúng.
Các phần dưới đây sẽ phân tích một số tình trạng sức khỏe này chi tiết hơn.
Chữa bệnh Tiểu đường
Theo đánh giá năm 2015, một nghiên cứu trên chuột cho thấy keo ong có liên quan đến việc giảm lượng đường trong máu. Tuy nhiên, đây không phải là bằng chứng đủ để cho thấy keo ong có thể giúp kiểm soát bệnh tiểu đường ở người.
Chống Ung thư
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đưa ra các gợi ý rằng, các hợp chất trong keo ong có thể ức chế sự phát triển của tế bào ung thư hoặc gây chết tế bào trong tế bào ung thư.
Một số thử nghiệm “in vivo” đã chỉ ra rằng flavonoid từ keo ong có thể ức chế sự phát triển của ung thư miệng, ung thư phổi, ung thư da, ung thư vú, v.v.
Tuy nhiên, phần lớn các nghiên cứu trong lĩnh vực này liên quan đến các tế bào hoặc mô hình động vật bị cô lập.
Hỗ trợ ngăn ngừa COVID-19
Một nghiên cứu năm 2020 trên tạp chí Phytotherapy Research đưa ra lập luận rằng các đặc tính kháng vi rút của keo ong có thể có khả năng chống lại SARS-CoV-2. Đây là loại coronavirus gây ra COVID-19.
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm trước đây đã chỉ ra rằng keo ong có hoạt tính kháng vi rút chống lại các loại vi rút khác, bao gồm:
- Hinovirus
- Bệnh cúm
- Virus thể hợp bào gây bệnh lý hô hấp
Keo ong cũng giúp kích thích hệ thống miễn dịch. Vì những lý do này, các nhà nghiên cứu cho rằng keo ong có thể giúp ngăn ngừa nhiễm trùng SARS-CoV-2.
Tuy nhiên, trong khi các thử nghiệm lâm sàng về khả năng ngăn ngừa COVID-19 của keo ong đang được tiến hành, thì hiện tại không có bằng chứng nào cho thấy rằng nó có hiệu quả cho mục đích này.
Chống Dị ứng
Một nghiên cứu trên tạp chí Oxidative Medicine and Cellular Long Life lưu ý rằng keo ong có chứa các hợp chất có thể có tác dụng chống dị ứng trong cơ thể.
Một số người có thể cảm thấy lợi ích từ việc sử dụng keo ong cho mục đích này. Tuy nhiên, không có nhiều bằng chứng khoa học chứng minh keo ong có thể giúp giảm các triệu chứng dị ứng.
5. Độ an toàn của keo ong
Keo ong dường như là một chất tự nhiên an toàn cho con người khi sử dụng với liều lượng hợp lý, cho cả trên da và bên trong cơ thể. Các báo cáo về phản ứng với dị ứng rất hiếm và không có trường hợp ngộ độc nào được ghi nhận.
Tuy nhiên, vì keo ong có thể chứa nhiều loại hợp chất tùy thuộc vào nguồn gốc của nó, nên không phải lúc nào bạn cũng có thể chắc chắn về thành phần của nó.
Khi tìm kiếm các sản phẩm keo ong, hãy kiểm tra xem nhà sản xuất đã tiến hành thử nghiệm bên thứ ba để xác minh rằng keo ong là nguyên chất và an toàn để sử dụng.
Cần hỏi tham khảo với bác sĩ trước khi thử các loại thực phẩm bổ sung (supplements) mới.
6. Cách sử dụng keo ong
Mọi người có thể sử dụng keo ong theo một số cách, bao gồm:
- Là một loại đồ uống supplement, hoặc siro
- Keo ong dạng xịt, sử dụng xịt trực tiếp vào cổ họng
- Pha loãng trong nước như một loại nước súc miệng
- Sử dụng trực tiếp trên da
Trước khi sử dụng keo ong, tốt nhất bạn nên tìm lời khuyên của bác sĩ để kiểm tra xem nó có an toàn cho người sử dụng hay không. Sau đó, người đó nên thử một ít keo ong để đảm bảo rằng họ không bị dị ứng với nó.
Để sử dụng trên da, hãy thoa keo ong nguyên chất hoặc sản phẩm dành cho da có chứa thành phần hoạt tính là keo ong.
Để sử dụng trong miệng, hãy pha loãng một lượng nhỏ keo ong trong nước. Súc miệng hoặc súc miệng hỗn hợp một lúc trước khi nhổ ra.
Nhiều sản phẩm làm sẵn có chứa keo ong như một thành phần hoạt chất. Trong những trường hợp này, hãy sử dụng sản phẩm theo hướng dẫn trên nhãn.
Các câu hỏi thường gặp về Keo ong
Uống keo ong có tác dụng gì?
Keo ong là một nguyên liệu kháng sinh tự nhiên lành tính, được sử dụng chủ yếu dưới dạng siro uống hoặc xịt. Uống keo ong giúp sát khuẩn mạnh, nâng cao đề kháng, chống viêm, chống lở loét, chăm sóc răng miệng, hỗ trợ ngăn ngừa ung thư, chống lão hóa và cải thiện chức năng tiêu hóa.
Những loại keo ong xịt họng nào thành phần tốt và uy tín?
Hiện tại keo ong có mặt ở Việt Nam phần lớn là keo ong xịt họng. Các loại keo ong tốt được đánh giá:
Keo ong David Health – Bee Propolis của Canada
Keo ong Vitatree 30ml – Keo ong của Úc
Keo ong Tracybee – Keo ong xanh Brazil
Keo ong Bee lab – Keo ong xuất xứ từ Việt Nam
Liệu keo ong trị ho được không?
Keo ong có đặc tính giảm viêm tại chỗ nhanh, giúp giảm các triệu chứng ngứa cổ họng, làm dịu và giảm phản ứng gây ho rất nhanh và rõ rệt. Vì vậy, trong quá trình chữa trị ho, chúng ta nên sử dụng keo ong như một loại liệu pháp bổ sung để chóng hồi phục và nhanh khỏe bệnh.
Keo ong trị viêm họng hiệu quả không?
Được xem là một dạng chất kháng sinh tự nhiên, với đặc tính kháng khuẩn, chống virus, chống nấm và viêm nhiễm rất mạnh, nên keo ong được xem là một lựa chọn rất tốt để điều trị viêm họng, đau họng.
Tác dụng sau khi sử dụng keo ong xịt họng cũng rất nhanh chóng và bạn có thể cảm thấy hiệu quả tiến triển rõ rệt.
Keo ong có dùng được cho bà bầu không?
Trong một nghiên cứu của Science Direct kết luận rằng, sử dụng keo ong với liều lượng 380mg/kg là an toàn để tiêu thụ khi đang mang thai. Vậy với một phép tính nhanh, một phụ nữ mang thai nặng khoảng 50kg sẽ có thể hấp thu một cách an toàn 18,96 gam một ngày.
Có nên sử dụng keo ong cho bé?
Bố mẹ được khuyến khích có thể dùng keo ong như một chất bổ sung cho trẻ để ngăn ngừa cảm lạnh và cúm và tăng cường hệ thống miễn dịch. Keo ong là loại thứ năm trong số năm chất bổ sung hàng đầu được tiêu thụ ở trẻ em tiểu học ở Đài Loan.
Keo ong dùng cho trẻ sơ sinh nên dùng loại nào?
Các loại keo ong được phần lớn đều được sử dụng không giới hạn đối tượng sử dụng bởi vì tính an toàn tự nhiên. Tuy nhiên, trẻ em dưới 2 tuổi thường cần phải tham khảo ý kiến của các bác sỹ trước khi sử dụng.
7. Kết luận
Nghiên cứu cho thấy keo ong có một số đặc tính có thể có lợi cho sức khỏe con người. Mọi người có thể sử dụng nó trên da, dùng keo ong xịt họng, dùng như một loại nước súc miệng và như một loại supplement cho một loạt các vấn đề sức khỏe nhỏ.
Tuy nhiên, không có nhiều bằng chứng chất lượng cao cho thấy keo ong là một phương pháp điều trị hiệu quả cho các tình trạng cụ thể ở người. Do đó, bất kỳ ai có các triệu chứng dai dẳng nên nói chuyện với bác sĩ về các lựa chọn điều trị tốt nhất.
